Dat het beheersen van de Nederlandse taal niet vanzelfsprekend is, beseffen veel mensen niet. Voor Alphenaar Piet van den Broek (83 jaar) was het echter jarenlang een grote hindernis in het dagelijkse leven. Piet was zo moedig om toch de stap te maken naar hulp en om zijn verhaal met anderen te delen.

Drempel

We spreken Piet samen met Taalhuiscoördinator Juun de Boer bij het Trefpunt in C.C. den Heuvel. Sinds kort heeft hij een zogenoemd Taalmaatje, om hem te helpen met het lezen en schrijven in de Nederlandse taal. Piet: “Daar leer ik zo veel van. Ik heb heel veel respect voor haar en ben haar dankbaar dat ze dit voor mij wil doen.” Ter voorbereiding van het gesprek heeft Piet zijn verhaal op papier gezet. “Met de computer gaat het steeds beter, daar heb ik al veel bijgeleerd.” Maar al snel wordt duidelijk dat de taalachterstand van Piet zijn leven lang een grote drempel is geweest.

Smoes

Piet: “Al vanaf de vierde klas van de lagere school wilde ik beter leren lezen en schrijven. Ik ben een jaar blijven zitten, maar dat jaar brak ik ook mijn been: dus had ik een mooie smoes…” Na school ging Piet in de schoenfabriek werken (“daar hoefde je niet te schrijven.”) Na de dienstplicht (“ik wilde niet afgekeurd worden voor laaggeletterdheid, dat ging net goed”), ging Piet de bouw in. Voor de omscholing ging hij naar Breda. De theorie ging dan mee naar huis, zodat hij daar meer tijd voor kreeg. “Voor de theorie ging ik met hakken over de sloot, de praktijk was goed.” Ook in de bouw was Piet slim in het afschermen van zijn taalprobleem. “Ik nam een spiekbriefje mee om de werklijst goed in te vullen. De namen van mijn collega’s haalde ik uit het telefoonboek. Ook voor de cursus leermeester en de theorie van het rijbewijs was het zweten. “Ik had een tennispols, dus kon mijn verslag niet schrijven; en ik heb het theorieboekje wel vier keer overgeschreven…”

Schaamtegevoel

Piet praat open over het schaamtegevoel waar hij al die jaren last van heeft gehad. “Zo moest ik bij de notaris een stukje van een kinderboekje overschrijven; dat lukte niet. Gelukkig kende een man van de bank mij en gaf daar aan dat alles in orde was. Daar ben ik hem nog dankbaar voor. En bij een drukke receptie bij Café de Statie kon ik mijn naam niet schrijven in een receptieboek. Iemand riep hard: “hij kan zijn naam niet schrijven! Ik ben in de andere hoek van ’t café gaan zitten en toen maar van de alcohol afgebleven. Anders was ’t met mijn karakter van toen misschien fout gegaan.”

Santiago

Piet pakte zelf al het taalprobleem aan in 1996 met het overschrijven en lezen van werkboek 1 en 2 van Lezen en Schrijven. “Toen kwam de computer, dat hielp al veel.” Samen met zijn broer Cees liep Piet naar Santiago de Compostella. “Met een nieuwe computer heb ik een wandelroute uitgestippeld via D-wegen naar Frankrijk, dat lukte me goed. Achteraf had ik een mooi verslag willen schrijven over onze reis, maar dat kon ik niet.” Op reis voor een wandeltocht in Denemarken werd broer Cees niet goed. “Ik heb 112 gebeld en er was snel een ambulance en helikopter. Ik zei tegen mijn vrouw: “schrijf alles op, anders vinden we de parkeerplaats niet meer terug! Later is dat met het GPS-systeem makkelijker geworden. Ik heb toen alles geregeld, zowel met de ANWB als zijn verzekering. Na drie dagen mocht hij gelukkig naar huis.”

Stap gezet

Na heel lang twijfelen heeft Piet uiteindelijk de stap gezet om hulp te zoeken. “Vorig jaar ben ik bij het Trefpunt binnengestapt, dat was de eerste stap. Bij een jaarlijkse controle via de praktijkondersteuning van de huisarts, verwees die mij naar een psycholoog. Maar van een gesprek is het niet gekomen; de agenda’s waren vol. Op 10 mei 2022 ben ik met knikkende knieën het Trefpunt binnengelopen. Zij maakten een afspraak met Juun de Boer van het Taalhuis. Via haar kwam ik bij Maartje Zwijnenberg Kleemans, mijn Taalmaatje. Vanaf september ben ik via het ROC Tilburg aangesloten bij een groep in Baarle-Nassau onder de naam Brede Basisvaardigheden. Taal heeft daar de nadruk, maar ook digitale vaardigheid. De groep staat onder leiding van Simone Veltman met Jan Meesters en Frank van der Teems als ondersteuning. Ik heb dyslexie. De eerste paar keer stond ik daar met tranen in mijn ogen, omdat ik mezelf dom vond. Ik krijg echter alleen maar complimenten voor de stap die ik heb durven nemen: je bent goed bezig!”

Wacht niet!

Piet: “Als je er zelf moeite mee hebt, besef je pas hoe vaak je overal moet schrijven: een simpele ansichtkaart, een brief, een vergadering, bij een receptie of rouwdienst. Ik ben heel blij met het Taalhuis en het ROC en alle vrijwilligers. Ik heb zoveel zelfvertrouwen gekregen. Ik voel me een ander mens! Het heeft mij veel energie, angst en vrees gekost. Er valt nog veel te verbeteren, maar daar leer ik van. Ik durf er nu over te praten, de schaamte is weg. Ik weet nog goed dat ik eens een opschrift verkeerd las. Ik kreeg te horen: ‘dat is verkeerd Piet.’ Een ander zei toen: ‘hij kan niet beter!’ Dat is nu anders. En voor andere mensen met het probleem laaggeletterdheid: wacht geen 20 jaar!”

Tekst en foto: Luc van Hoek